Tác giả: Phan Đình Phong (CV phòng GD&ĐT Ngọc Hồi)
[...] Thủ trưởng mỗi nhà trường coi trọng việc đảm bảo dân chủ tức là người có trách nhiệm, có “tâm” trước tập thể, trước nhân dân…
Nói
đến dân chủ trước tiên, cần phải xem đối tượng của nhà trường nói
chung, của thủ trưởng nói riêng là những những ai? Đó chính là đội ngũ
cán bộ, giáo viên, nhân vên và nhân dân mà bản thân hiệu trưởng chính là
chủ thể của vấn đề. Nếu xét về tính chất công việc thì có thể phân
thành hai nhóm đối tượng rõ ràng: đội ngũ trong nhà trường và các bậc
phụ huynh, người dân ngoài nhà trường.
Ở
đây, tôi chỉ xin trao đổi một vài nội dung công việc cần làm làm để đảm
bảo đúng quy trình, tránh được bệnh dân chủ hình thức:
1.
Việc phổ biến, công khai các văn bản, các thông tin. Thủ trưởng luôn
coi trọng việc phổ biến công khai thông tin tức là đã thực hiện giải
pháp cơ bản nhất trong lãnh đạo, quản lý. Nếu còn ai đó còn coi thường
công việc này, có ý bưng bít thông tin thì biểu hiện mất dân chủ đã khá
rõ ràng. Mỗi nhà trường có bao nhiều loại tài sản công, tài chính công,
bao nhiêu biên chế…được giao cho đơn vị quản lý? Các chính sách, các quy
định cho tập thể, cho cá nhân như thế nào?...Dù không được thông tin
trong nội bộ thì ra ngoài hỏi người khác ai cũng sẽ biết được. Hơn nữa
nếu được thông tin một cách sòng phẳng thì sẽ giảm được những ngờ vực
không đáng có - căn bệnh cố nhiên của con người ta trong mỗi tập thể ấy
mà!
2.
Thủ trưởng tổ chức họp bàn, lấy ý kiến nghiêm túc, cầu thị cho mỗi công
việc của tập thể. Chúng ta thường nghe đây đó có chuyện thủ trưởng vẫn
họp bàn lấy ý kiến nhưng…đã quyết rồi. Như vậy thì nó đồng nghĩa với
bệnh độc đoán, chuyên quyền. Mặt khác, nó sẽ không được mang trong mình
“trí tuệ tập thể” của mỗi công việc chung. Không một thủ trưởng nào có
thể hiểu hết các công việc đã làm, đang làm và sẽ làm bằng những con
người trực tiếp hàng ngày phải nai lưng ra thực hiện. Và nó thể hiện sự
tôn trọng của cấp trên với cấp dưới.
3.
Dân chủ còn là sự gần gũi, chia sẻ khó khăn của cấp trên với cấp dưới.
Ai mà chẳng có những khó khăn trong đời sống gia đình, trong mỗi công
việc. Thủ trưởng gần dân, gần cấp dưới cũng tạo được sự tự tin hơn để
mỗi cá nhân trong tập thể góp sức mình cố gắng hoàn thành nhiệm vụ
chung.
4.
Vai trò của Ban thanh tra nhân dân, Ban kiểm tra nội bộ trường học được
phát huy thực sự. Các tổ chức này chính là cầu nối của giữa cấp trên
với cấp dưới, với nhân dân và nó sẽ góp phần rất lớn trong việc truyền
tải thông tin mà không cần thủ trưởng ra mặt làm thay. Nếu các tổ chức
này được lập ra để trở thành công cụ phục vụ thủ trưởng, soi cái nhìn
chỉ riêng về một phía, chỉ riêng về cấp dưới thì tác dụng sẽ ngược lại.
5.
Thực hiện đúng “3 công khai” của đơn vị. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tài
chính đã có quy định rõ ràng về thực hiện công khai trong giáo dục
(Thông tư 09/TT-BGD ĐT và Thông tư 21/TTBTC). Theo đó đã có nhiều trường
lập bảng niêm yết, lập hồ sơ công khai…Tuy nhiên tác dụng của các bảng
biểu, các hồ sơ có được đảm bảo tính thực chất và thường xuyên không hay
là hình thức? Thực hiện đúng “3 công khai” không khó khăn nhưng liệu
mỗi một hiệu trưởng có quan tâm nó thì chỉ nhìn qua không gian nhà
trường sẽ biết ngay. Còn chưa nói đến việc tổ chức Hội nghị công chức
hằng năm của các đơn vị thường có mục công khai tài chính nhưng liệu còn
đơn vị nào đó có công khai cụ thể, rõ ràng hay là đọc nhanh “tổng thu,
tổng chi”?
5.
Đánh giá rút kinh nghiệm thường xuyên vấn đề dân chủ trong cơ quan.
Không chỉ đánh giá chung chung mà định kỳ, tập thể phải nhìn thẳng vào
quá trình và kết quả, đánh giá mặt được, chưa được một cách kịp thời.
Việc tự đánh giá, tự phê bình của mỗi thủ trưởng cũng rất cần thiết
trong vấn đề dân chủ, nó mở đường cho việc loại bỏ cái thói quen “xấu
che, tốt khoe”…cho bằng được, bởi ngay cả bản thân công việc này cũng
thể hiện tính chất dân chủ rồi.
Không
cần nói nhiều, bàn nhiều, bởi đã là người của ngành giáo dục thì ai
cũng đều đã được học nhiều, hiểu nhiều, được tiếp cận nhiều về vấn đề
dân chủ. Thực
tế mỗi nhà trường có dân chủ hay không chỉ cần lắng nghe ý kiến của một
vài cá nhân trong tập thể đó thì sẽ biết. Mỗi nhà giáo của chúng ta
thừa sức để đánh giá một hiệu trưởng có dân chủ hay không mặc dù việc
đánh giá đó nó có thể là phiến diện. Tôi chỉ mong rằng mỗi trường
học chúng ta sẽ “yên” hơn, các tập thể sẽ đoàn kết hơn, cán bộ mỗi nhà
trường sẽ đàng hoàng đứng đắn, có uy tín nhiều hơn, không để đây đó anh
em đồng nghiệp to nhỏ xì xầm những cái chuyện vụn vặt không đáng có như
chuyện “ai đi mua chổi cho cơ quan”; hạn chế được mầm mống của những
việc “ném đá dấu tay” (đơn thư nặc danh) của một vài cá nhân nào đó và
không để những ngọn lửa bức xúc của mỗi tập thể cháy bùng lên khi “tức
nước vỡ bờ”. Chúng ta hãy vì danh dự của ngành mà có tiếng nói để chung
sức để làm sạch mình ngay từ vấn đề “dân chủ”!
